Για τις αντιδράσεις στο νόμο περί καπνίσματος

Wednesday, September 15, 2010

| |
Εδώ και μερικά χρόνια στην Ελλάδα, το κράτος και οι πολίτες παίζουν κρυφτοκυνηγητό με τον περίφημο νόμο περί καπνίσματος σε κλειστούς δημόσιους χώρους, ο οποίος έχει καταντήσει παρωδία του εαυτού του κι έχει οδηγήσει τα πράγματα σε ενδιαφέροντα άκρα. Προσωπικά, αν και δεν έχω καπνίσει ποτέ μου, δηλώνω φιλοκαπνιστής και σπάνια έχω ενοχληθεί απ' τον καπνό στους χώρους που πίνω τον καφέ ή τη μπίρα μου. Όμως, αυτές τις ημέρες, η αντι-αντικαπνιστική εκστρατεία έχει πάρει το τρένο της υπερβολής κι εγώ νιώθω ότι πρέπει να ρίξω μερικά κούτσουρα στις ράγες του επειγόντως.


Πρώτα πρώτα, το περίφημο επιχείρημα της ελεύθερης επιλογής που καταπιέζεται δεν στέκει ούτε με μπετόν αρμέ και συρματόσχοινα σε αστέρι. Αυτή την ελεύθερη επιλογή, ο μη-καπνιστής δεν την είχε ποτέ του αφού σ' έναν οποιονδήποτε χώρο κι ένας μόνο να καπνίζει, ο χώρος μετατρέπεται αμέσως σε καπνιστήριο. Επιπλέον, είτε συμφωνούμε είτε όχι, ο νόμος αποτελεί μέτρο για τη δημόσια υγεία και δεν έχω ακούσει ποτέ μου για εστιατόριο που εκτρέφει κατσαρίδες στην κουζίνα του κι απαιτεί απ' το υγειονομικό να σεβαστεί το δικαίωμα στην ελεύθερη επιλογή των υπευθύνων, αλλά και του πελάτη. Εγώ πάντως έχω κατσαρίδες στην κουζίνα μου και δεν έχω πάθει τίποτα. Άρα; Εν προκειμένω πάντως, η μαύρη αλήθεια είναι πως το κάπνισμα, όπως είπε κι ο Chris Rock, είναι το μοναδικό ναρκωτικό που βλάπτει (σε τι βαθμό αποτελεί συζήτηση για πιο ειδικούς), όχι μόνο τον χρήστη, αλλά και όσους είναι γύρω του.

Δεύτερον, η τοποθέτηση του καπνίσματος στην αιχμή του αγώνα των ατομικών ελευθεριών είναι το λιγότερο γελοία. Θυμάμαι τότε που το κάπνισμα στην εφηβεία θεωρούνταν πράξη επαναστατική, ένας λεκές στο μητρώο κάθε γονιού που πίστευε ότι έχει το καμάρι του υπό έλεγχο. Κάποιοι κατηγόρησαν γι' αυτό τους διαφημιστές και τα τζιμάνια του Χόλιγουντ που περιέβαλλαν το κάπνισμα με μύθους περί ανεξαρτησίας και παραβατικότητας και το συνέδεσαν με το πρότυπο του μοναχικού τυχοδιώκτη που τα βροντάει όλα κάτω και κάνει ότι του γουστάρει. Σήμερα, που η εφηβεία είναι διακριτά παρατεταμένη ως και μετά τα 30, οι ίδιοι που έβρισκαν παντού πολυεθνικούς διαφθορείς και γέλασαν (μάλλον κάγχασαν) όταν έμαθαν ότι ο Marlboro Man έπαθε καρκίνο (και τις 3 φορές), κρατούν ως λάβαρο της επαναστικότητάς τους το κάπνισμα και θέτουν ως δόκιμο αντιστασιακό τους στόχο το σαμποτάζ στο νέο νομοσχέδιο. Κάποιοι παλιοί διαφημιστές θα τρίβουν τα χέρια τους σήμερα...


Τρίτον, το ακόμη πιο αστείο στην όλη υπόθεση είναι ότι το κίνημα κατά του αντικαπνιστικού νόμου έχει ως αιχμή τους καταστηματάρχες. Κραυγάζουν τσιτάτα για ελευθερία κι άλλα τέτοια με στόμφο που αδυνατεί να κρύψει τους προφανείς λόγους της εμπλοκής τους. Ναι, το να μπεις σε ένα μαγαζί για να πιεις το ποτό σου είναι μια ανόθευτη κι απόλυτα δική σου επιλογή στις εξής ιδανικές συνθήκες: Είσαι εντελώς μόνος, σκοπεύεις να μείνεις μόνος και η μόνη απαίτηση που έχεις από το μαγαζί που θα “επιλέξεις” είναι να έχει μισό τουλάχιστον μπουκάλι απ' το ποτό σου. Ακόμα δεν έχω ακούσει πάντως για καταστηματάρχες που σε διώχνουν, όταν υποπτευθούν ότι δε μπήκες με τη θέλησή σου ή σε κερνάν για να γλυκάνουν την καταπίεση που έχεις υποστεί απ' τη δεσποτική συμπεριφορά των φίλων σου που σε έσυραν μαζί τους σε μαγαζί καπνιστών. Φοβούνται ότι θα χάσουν ένα μεγάλο τμήμα της πελατείας τους κι είναι απολύτως λογικό, δεν έχει όμως να κάνει με καμία ελευθερία ή άλλη ιερή ιδέα.

Τέταρτον, άσχετα με νόμους, δημόσιες υγείες και κουραφέξαλα, το πρόβλημα με τους καπνιστές είναι ότι ποτέ δε θεώρησαν πως η συνύπαρξή τους σε ένα δημόσιο χώρο με τους υπόλοιπους απαιτεί κάποιου είδους αυτοέλεγχο και συστολή στην εξάσκηση της συμπαθούς, κατά τ' άλλα, συνήθειάς τους. Το θεωρούν σημαία, τιμή τους και καμάρι τους να αναβοσβήνουν τα τσιγάρα τους με έπαρση κι υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να καπνίσουν ένα πακέτο σε δύο ώρες χωρίς καμία συναίσθηση της κατάχρησης που κάνουν στην ανοχή των άλλων, τους οποίους είναι έτοιμοι να αποκαλέσουν μη-ανεκτικούς (ή και φασίστες ακόμη) στο πρώτο κιχ. Εντάξει, το αντικαπνιστικό παραλήρημα που παρακολουθούμε παγκοσμίως εδώ και κάτι χρόνια έχει ξεπεράσει το στάδιο του γελοίου και αγγίζει το κυνήγι μαγισσών, αλλά το να φυσάς τον καπνό σου στη μάπα του άλλου ήταν, είναι και θα είναι ανεπίτρεπτο σε καταστάσεις ομαλής συμβίωσης μεταξύ σύγχρονων ανθρώπων (με εξαίρεση την ώρα του φλερτ ίσως).


Έλεος! Έλεγχος συνειδήσεων; Πόλεμος βιομηχανιών; ΔΝΤ; Μέτρα καταπίεσης και υποταγής; Τι άλλη μπαρούφα θ' ακούσουμε ακόμη για μια καταναλωτική συνήθεια (αχρείαστη και παράλογη όπως τόσες και τόσες άλλες), τα απαραίτητα για την εξάσκηση της οποίας διαφημίζονται και πωλούνται από πολυεθνικές και καταναλώνονται από τους πάντες, είτε βολεμένους είτε επαναστάτες. Καταλαβαίνω ότι του έλληνος ο τράχηλος ζυγό δεν υπομένει (πέραν των 400 ετών τουλάχιστον), αλλά ας δοκιμάσουμε να βελτιώσουμε λίγο τους όρους με τους οποίους συμβιώνουμε σε μια χώρα που, έτσι κι αλλιώς, 8 απ' τους 12 μήνες του χρόνου τη βγάζουμε έξω απ' τα μαγαζιά που συχνάζουμε.